परिचय
अरुण नदी (English: Arun River) तिब्बत, चीन, नेपाल र भारत हुँदै बग्ने सीमापार नदी हो। यो कोशी नदीको सहायक नदी हो र यसको कुल लम्बाइ लगभग ९१५ किलोमिटर (५७० माइल) छ। यो नदी तिब्बतको शिशापाङ्मा हिमनदीबाट निस्कन्छ र नेपालमा प्रवेश गर्नुअघि हिमालय पर्वत शृङ्खला हुँदै दक्षिणतिर बग्छ। नेपालमा अरुण नदीले सुनकोशी नदीमा मिसिएर सप्तकोशी नदी बन्नुअघि गहिरो घाटी बनाउँछ।
अरुणको उत्पत्ति कहाँबाट भएको हो ? यसको लम्बाइ कति छ?
तपाईंहरू मध्ये धेरैको दिमागमा यी प्रश्नहरू हुन सक्छन्। यी प्रश्नहरूको जवाफ पनि यहाँ छ। अरुण नदीको उद्गम स्थल तिब्बतको शिशापाङ्मा हिमनदी हो र नेपालमा प्रवेश गर्नु अघि हिमालय पर्वत शृङ्खला हुँदै दक्षिणतिर बग्छ। यो कोशी नदीको सहायक नदी हो र यसको कुल लम्बाइ लगभग ९१५ किलोमिटर (५७० माइल) छ।
अरुण नदीको लाभहरु
अरुण नदीले नेपालको अर्थतन्त्रमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ, किनकि यो जलविद्युत उत्पादन, सिँचाइ र यातायातका लागि प्रयोग गरिन्छ। नेपाल र भारत दुवैलाई बिजुली उपलब्ध गराउने नदी किनारमा धेरै जलविद्युत आयोजना निर्माण भएका छन् । नेपालको तराई क्षेत्रमा धान र गहुँ जस्ता बाली सिँचाइका लागि पनि नदीको प्रयोग गरिन्छ। थप रूपमा, अरुण नदी यातायातको लागि महत्त्वपूर्ण मार्ग हो, विशेष गरी नेपालबाट भारतमा सामानहरू निर्यात गर्न।
अरुण नदीको पनि पर्यावरणीय महत्व छ । नदी र यसको वरपरको क्षेत्र लोपोन्मुख डल्फिन सहित विभिन्न वनस्पति र जनावर प्रजातिहरूको घर हो। नदीले माछा मार्ने, कृषि र अन्य गतिविधिहरूको लागि आफ्नो स्रोतहरूमा निर्भर धेरै स्थानीय समुदायहरूको जीविकोपार्जनलाई पनि समर्थन गर्दछ।
अरुण नदीको बेफाइदाहरु
अरुण नदी बेसिन बाढी र पहिरोको जोखिममा छ, जसले पूर्वाधार र समुदायहरूमा ठूलो क्षति पुर्याउन सक्छ। बेसिनले अवसादन, क्षरण र पानीको अत्यधिक निकासी जस्ता चुनौतिहरूको सामना गरिरहेको छ जसले पानीको स्रोतको डाउनस्ट्रीम उपलब्धतालाई असर गर्छ।
हामी के गर्न सक्छौ त्? अरुणको आकर्षण
अरुण रिभर र्याफ्टिङ नेपालमा लोकप्रिय रिभर र्याफ्टिङ हो। अरुण र्याफ्टिङले अरुण उपत्यका, रमणीय उपत्यका र हिमालयन दृश्यहरू प्रदान गर्दछ। अरुण नदी नेपालको सबैभन्दा शक्तिशाली र सम्मानित नदीहरू मध्ये एक हो। गहिरो र भयानक घाँटीहरू, रमणीय उपत्यकाहरू र उत्कृष्ट नदी किनारका तटहरूका साथ हिमालयबाट काट्ने यस नदीको बिषेसता हो।
अरुण रिभर र्याफ्टिङका लागि कम्तिमा ५-६ दिन चाहिन्छ तर यात्रुको इच्छा र बिदाको तालिका अनुसार व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ। अरुण र्याफ्टिङ र्यापिडहरू नेपालका अन्य नदीहरूभन्दा चुनौतीपूर्ण र प्राविधिक रूपमा जटिल हुन सक्छन्।
अरुण नदी र्याफ्टिङ यात्रा कार्यक्रम:
दिन १: काठमाण्डौ देखी तुम्लिङटार उडान र नदी किनारमा क्याम्प स्थापना।
दिन २: तपाईंको र्याफ्टिङ यात्रा व्यावसायिक गाइडहरूबाट सुरक्षा र प्याडलिंग निर्देशनहरूबाट सुरु हुन्छ। तपाईं तल तुम्लिङ्गटारमा जानुहुन्छ र शान्त दृश्यको आनन्द लिनुहुनेछ।
दिन ३: तुम्लिङ्गटारबाट तपाईंले आफ्नो अभियान जारी राख्नुहुन्छ, केवा खोला सम्म जुन तेस्रो दिनको लागि क्याम्प स्थल हो।
दिन ४: चौथो दिन, तपाइँ सभा खोलामा प्याडल गर्नुहुन्छ। तपाईंले राइघाटको झोलुङ्गे पुलमा पुग्नु अघि क्लास ३ र ४ को तीनवटा र्यापिडहरू हिर्काउनुहुनेछ। दिनको लागि क्याम्प साइट राइघाट हुनेछ, जहाँ तपाईं तटमा आरामदायी रात बिताउन सक्नुहुन्छ।
दिन ५: ५ औ दिनलाई “ग्रीन डे” पनि भनिन्छ किनभने तपाईं नेपालको हरियाली छेउमा र्याफ्टिङ गर्नुहुनेछ। तपाईं राइघाटबाट त्रिवेणी (तीन नदीको मिलन) सम्म र्याफ्ट गर्नुहुनेछ र यात्रा भर निरन्तर र्यापिडहरू हिर्काउनुहुनेछ।
दिन ६: करिब डेढ घण्टाको र्याफ्टिङ पछि, तपाईं त्रिवेणीबाट आफ्नो टेक आउट पोइन्ट अर्थात् चतरामा पुग्नुहुनेछ र ६ दिनको रमाइलो यात्राको समापन हुन्छ। तपाईं या त चतराबाट काठमाडौं फर्कन सक्नुहुन्छ वा विराटनगरबाट काठमाडौं फर्कन सक्नुहुन्छ, जुन चतराबाट डेढ घण्टाको दूरीमा छ।
निष्कर्ष
समग्रमा, अरुण नदी यस क्षेत्रको लागि एक महत्त्वपूर्ण स्रोत हो र यसको किनारमा बस्ने मानिसहरूको अर्थव्यवस्था र जीविकोपार्जनमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ।
तपाइको अरुण भ्रमण सफल र रमाइलो रहोस!!!
विभिन्न ठाउको बारेमा भिडियो हेर्न यहाँ थिच्नुहोस अथवा युटुबमा THE SANDESH NEUPANE पनि खोज्न सक्नुहुन्छ।
विभिन्न ठाउको बारेमा पढ्न यहाँ थिच्नुहोस अथवा thesandeshneupane.com मा पनि जान सक्नुहुन्छ।
